Krasnoborki

Krasnoborki zostały założone przez Adama Iwanowicza Chreptowicza podkomorzego nowogrodzkiego. Chreptowicz został dziedzicem Puszczy Krasnybór po 1585 roku.[1] Rozpoczął wtedy szeroką akcję kolonizacyjną swoich dóbr. Założył między innymi Krasnoborki wymieniane w akcie fundacji kościoła krasnoborskiego z 1598 roku. Wioska została osadzona na 30 włókach ziemi. Była to jedna większych wsi w tej okolicy, nawet ówczesny Krasnybór miał mniejszy obszar. Osadnicy pochodzili z dóbr Hołynka (Lipsk) oraz z okolic Augustowa.[2]

Przez wieki była to jedna z większych wsi należących do Chreptowiczów. Według opisu parafii krasnoborskiej z 1784 roku Krasnoborki do wieś: JW. JP Chreptowicza na południu mila mała[3]. Niestety brakuje bliższych opisów, a było to dosyć duże osiedle Chreptowiczów i następnie Brzostowskiego. W 1827 roku notowano tutaj 44 domy i 260 mieszkańców.[4] Czasy Karola Brzostowskiego to czas intensywnego rozwoju tej miejscowości. W czasie uwłaszczenia ziemi dworskiej w połowie XIX wieku powstało tutaj 69 gospodarstw (osad) na 1 934 morgach ziemi.[5] Zatem mieszkało tutaj około 70 rodzin, jednak opis z 1883 informuje: Krasnoborki, wieś, powiat augustowski, gmina Sztabin, parafia Krasnybór. Leży na wzgórzach nad błotami rzeki Biebrzy, 21 wiorst od Augustowa, 1 wiorstę do Sztabina. (...) [Liczy] 71 domów i 518 mieszkańców. Zatem liczba domów i mieszkańców znacząco wzrosła. W ciągu prawie sześćdziesięciu lat się podwoiła.

W czasie działań wojennych z latach 1914-1915 wielu mieszkańców całego Królestwa Polskiego zostało przymusowo wywiezionych do Rosji lub też udali się oni tam dobrowolnie, również na terenie gminy wielu wyjechało. Opustoszały wsie Kopiec i Huta. Inaczej było w Krasnoborkach, gdzie wszyscy pozostali na miejscu chowając się w piwnicach w czasie walk. Jeszcze podczas istnienia frontu mieszkańcy na dużą skalę zajęli się handlem wykazując duż pomysłowość. Gdy Niemcy zajęli te tereny, już w 1916 roku zorganizowano pierwszą polską szkołę[6]. Według danych archiwalnych w 1921 roku istniała tutaj jednoklasowa szkoła powszechna. Gdy liczba dzieci przekroczyła 100 przemianowano ją na szkołę dwuklasową (rok 1923), jednak w następnych latach liczba uczniów spadła do 76 (rok 1938). Uczyli w tej szkole: Jan Szulczewski, Gabriela Salerówna, Gabriela Misiewiczowa, Józefa Djakow.[7]

W Krasnoborkach z 1921 roku istniały 82 domy i 532 mieszkańców, w tym 1 prawosławny.[8]

Już w 1924 roku przystąpiono tutaj do scalania i komasowania gruntów chłopskich, prace zakończono w 1930. W suwalskim archiwum zachowały się szczegółowe dane na ten temat.[9]

Od 1921 roku notowano tutaj jednoklasową szkołę powszechną z liczbą 120 uczniów. Od 1923 roku szkołę przemianowano na dwuklasową, uczyło się ówcześnie 107 uczniów, jednak w następnych latach liczba ta spadała. Uczyli tutaj: Jan Szulczewski, Gabriela Salerówna (1927), J. Szulczewski, Gabriela Misiewiczowa, Józef Djakow[10].

Kolonia Krasnoborki (część wsi Krasnoborki)

Być może początków tej miejscowości należy szukać po zakończeniu prac komasacyjnych w Krasnoborkach w 1930 roku. Brak danych z lat dwudziestych XX wieku (mapy i spisy powszechne)

Mapa przedstawia Krasnoborki w roku 1930, na północnych i południowych krańcach wsi istniały ówcześnie wiatraki.

[1] Wiśniewski J, Dzieje osadnictwa...., s. 154.

[2] Tamże  s. 157-158.

[3] Wernerowa W, Rękopiśmienne opisy......, s. 72.

[4] Tabella miast i wsi....., tom I, s. 239.

[5] Słownik Geograficzny......, tom XII, s. 48.

[6] Ryżewski G, Dzieje...., s. 203.

[7] Jemielity W, Szkoły powszechne...., s. 21.

[8] Skorowidz miejscowości...., s. 7.

[9] 63/33/0/51 [...]scalenie gruntów wsi Krasnoborki gminy Sztabin [korespondencja, podania, wykazy właścicieli, orzeczenia, protokoły, wykaz stanu posiadania, kwestionariusz szczegółowy, deklaracje, opis obszaru]; 1924-1930 hasła indeksu: Krasnoborki

[10] Jemielity W, Szkoły powszechne...., s. 21.